در این مقاله از مجلهی پارس تاپ 10، در مورد مضرات قلیان صحبت می شود و توصیه هایی در رابطه با این موضوع ارائه می شود. با ما تا انتهای مطلب همراه بمانید.
قلیان
قلیان یا چپق، یک وسیلهٔ تدخینی است که برای کشیدن تنباکو یا مواد دیگر مورد استفاده قرار میگیرد. قلیان شامل یک محفظهٔ آب و شلنگ است که دود از شلنگ آن عبور کرده و سپس به دهان مصرفکننده میرسد. این وسیله معمولاً در محافل اجتماعی و مهمانیها محبوب است و افراد در کنار دوستان و خانواده از آن استفاده میکنند.
تنباکوی قلیان معمولاً با طعمهای مختلف معطر میشود و برخی از افراد به دلیل طعم و تجربهٔ متفاوتی که ارائه میدهد، به آن علاقه دارند. با این حال، مصرف قلیان میتواند خطرات بهداشتی جدی در پی داشته باشد.
اخیراً هشدارهایی در مورد میزان خطر آن برای سلامتی انسان منتشر شده است، زیرا بسیاری از مطالعات اخیر نشان می دهد که کشیدن یک نفس از آن معادل کشیدن دویست نخ سیگار به طور همزمان است!
تاریخچهی قلیان
قلیان چگونه اختراع شد؟
اولین بار ابوالفتح گیلانی (متوفی ۱۵۸۸) پزشک ایرانیِ دربار اکبر اول، سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالصتر و سرد نماید و از این طریق قلیان که در شبه قاره به حقّه معروف است را ابداع نمود.
قلیان کشیدن در ایران از چه زمانی آغاز شد؟
مورخان میگویند احتمالاً کشیدن قلیان که اختراع هندی – ایرانی است، از زمان شاه طهماسب اول آغاز شده و در دوره قاجار فراگیر شده است؛ آنطور که توانست محملی برای یک حرکت اعتراضی در عصر ناصرالدین شاه باشد.
چه کسانی از قلیان استفاده می کنند؟
متاسفانه قلیان بسیار همه گیر شده است و دیگر مختص به یک فرهنگ خاص نیست. به همین خاطر نشانه اعتیاد به قلیان در سنین مختلف دیده می شود. اما به طور کل:
بیشتر دانش آموزان دبیرستانی یا دانش آموزان راهنمایی قلیان می کشند.
میزان استفاده در بین پسران و دختران مشابه است.
در سال ۲۰۱۷، ۲.۶ میلیون بزرگسال از قلیان یا پیپ استفاده کردند. این میزان در بین مردان نسبت به زنان و افراد فاقد بیمه نسبت به افرادی که دارای بیمه درمانی خصوصی بودند به طور قابل توجهی بالاتر بود. (در کشور آمریکا)
ارزیابی سلامت کالج ملی پاییز ۲۰۱۸ نشان داد که ۱۴.۷ درصد از دانشجویان کالج قلیان مصرف کرده اند و ۳.۱ درصد آن را در ماه گذشته مصرف کرده اند.
فردی که قلیان می کشد در یک جلسه ۴۵ دقیقه ای حدود ۹۰۰۰۰ میلی لیتر دود استنشاق می کند.
در مقایسه، فردی که یک نخ سیگار می کشد، ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی لیتر دود استنشاق می کند.
مضرات قلیان
قلیان یکی از روشهای تدخین است که به دلیل طعمهای متفاوت و جنبههای اجتماعیاش محبوبیت دارد. با این حال، مصرف قلیان میتواند برای سلامت فرد خطرات جدی به همراه داشته باشد. در زیر به برخی از مضرات قلیان اشاره میشود:
1. مسمومیت با نیکوتین
قلیان حاوی نیکوتین است، که میتواند به وابستگی جسمی و روحی منجر شود. مصرف مداوم نیکوتین میتواند عوارضی چون افزایش ضربان قلب و فشار خون را به همراه داشته باشد.
جوانان به واسطه جذابیت اجتماعی قلیان به سمت آن میروند. مصرف قلیان در سنین پایین میتواند به مشکلات سلامتی در بزرگسالی منجر شود و وابستگی به نیکوتین را ایجاد کند.
مصرف مداوم نیکوتین میتواند به اضطراب و افسردگی منجر شود. همچنین، وابستگی به قلیان ممکن است مشکلات روانی و اجتماعی بیشتری ایجاد کند.
2. بیماریهای تنفسی
دود قلیان حاوی مواد شیمیایی سمی، از جمله مونوکسید کربن و فلزات سنگین است. این مواد میتوانند به آسیب به ریهها و توسعه بیماریهای تنفسی مانند برونشیت مزمن و آسم منجر شوند.
3. سرطان
مطالعات نشان دادهاند که مصرف قلیان با افزایش خطر ابتلا به انواع سرطانها، به ویژه سرطان ریه، دهان و گلو ارتباط دارد. حرارت بالای قلیان در طی مصرف، میتواند مواد سرطانزای جدید تولید کند.
4. مشکلات قلبیعروقی
استعمال قلیان به دلیل اثرات ناگواری که بر سیستم عروقی دارد، میتواند خطر ابتلا به گرفتگی عروق، لخته شدن خون و حملات قلبی و سکته را افزایش دهد.
5. پخش بیماریهای عفونی
به دلیل اشتراکگذاری شلنگ قلیان بین افراد، خطر انتقال بیماریهای عفونی اعم از باکتریایی یا قارچی افزایش مییابد.
6. خطر از دست دادن قدرت باروری
مصرف قلیان میتواند به کاهش کیفیت اسپرم در مردان و مشکلات باروری در زنان منجر شود. این مسئله میتواند از طریق تأثیر منفی بر روی هورمونها و عملکرد جنسی اتفاق بیفتد.
7. آسیب به دندان و لثه
مصرف قلیان میتواند باعث مشکلات دهانی از جمله بیماریهای لثه، عفونت، سیاهشدن و زرد شدن دندانها و بوی بد دهان شود.
8. احتمال بروز ناهنجاری های جنینی
قلیان کشیدن در دوران بارداری با خطرات زیادی از جمله اختلالات کروموزومی، حاملگی خارج رحمی، بیماری و مرگ و میر نوزادان، محدودیت رشد داخل رحمی و وزن کم هنگام تولد مرتبط است. کشیدن قلیان در دوران بارداری نیز خطر ابتلا به بیماری های تنفسی را در کودک افزایش می دهد. قلیان در دوران غیر از بارداری نیز برای زنان مضر است. یک مطالعه درباره عوارض قلیان میوه ای برای زنان نشان داد خانم هایی که قلیان می کشند در معرض خطر یائسگی زودرس و کاهش تراکم استخوان هستند. همچنین اطرافیان آنها در خانه هم مشکلات عدیده بسیاری خواهند داشت.
9. تاثیرات منفی بر پوست
دود قلیان میتواند باعث پیری زودرس پوست و بروز مشکلات پوستی نظیر چین و چروک و خشکی شود. کشیدن قلیان، به شدت بر روی پوست تاثیر می گذارد و آن را رنگ پریده نشان میدهد.
10. خطر ابتلا به مشکلات گوارشی
قلیان میتواند باعث مشکلات گوارشی شده و به ایجاد مشکلاتی نظیر سوزش معده، رفلاکس و کاهش عملکرد دستگاه گوارش کمک کند.
آیا قلیان اعتیاد آور و مضر است؟
همانطور که گفتیم در قلیان، تنباکو به وسیله زغال می سوزد. دود از یک کاسه پر از آب عبور می کند و از یک شلنگ خارج می شود. با استنشاق در قسمت انتهای شیلنگ، خلاء ایجاد می شود که باعث می شود دود از آب به شیلنگ منتقل شود.
۲ تصور غلط رایج در مورد کشیدن قلیان وجود دارد:
- اولین مورد این است که مضرتر از سیگار نیست، زیرا اعتقاد بر این است که دود هنگام عبور از آب «پاک می شود»
- دوم اینکه نسبت به سیگار کمتر اعتیاد آور است.
هر دو ادعا اشتباه است، به خصوص باور اعتیاد به قلیان. کسانی که قلیان می کشند مقدار زیادی ذرات مضر را استنشاق می کنند و در خطر ابتلا به بیماریهایی مشابه سیگاریها از جمله انواع سرطانها هستند. در واقع، در طول یک جلسه قلیان، می توان چندین برابر بیشتر از یک سیگار نیکوتین، مونوکسید کربن و مواد شیمیایی سرطان زا استنشاق کرد.
افراد بین دفعات قلیان کشیدن، مانند افراد سیگاری حتی با مصرف خیلی کم، هوس و علائم ترک را نشان می دهند. پس موضوع اعتیاد به قلیان میوه ای کاملا واقعیت داشته و یک فرضیه نیست.
نشانه اعتیاد به قلیان چیست؟
مانند دیگر علائم اعتیاد، معتاد شدن به قلیان هم نشانه هایی دارد. برای مثال از علائم اعتیاد به قلیان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اشتیاق زیاد برای کشیدن قلیان
- برنامه ریزی و حتی کنار گذاشتن پول برای کشیدن
- خریدن قلیان در خانه و استفاده از آن
- حداقل هفته ای دوباره قلیون کشیدن
- احساس راحتی و آرامش بعد از استعمال
- هوس قلیان کردن بعد از اشتشمام بوی آن
- احساس بی قراری در صورت نکشیدن
- عدم توانایی برای قلیان نکشیدن برای حداقل یک ماه
اینها مهم ترین نشانه هایی هستند که می گوید فردی می تواند معتاد به قلیان باشد.
راهکارهای ترک قلیان
از جمله مهم ترین نکات برای ترک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نمایش تصاویر افرادی که به خاطر قلیان مرده یا مریض شده اند به فرد معتاد که او را منزجر می کند و اعصاب روانی را بازی می کند و در نتیجه شروع به نفرت می کند.
- پر کردن اوقات فراغت فرد با چیزهای مفیدتر و سالم تر، مانند ملاقات با دوستان، مطالعه، نوشتن و تماشای فیلم و مسابقات، به دور از فضای سیگار در کافه ها. اراده قوی، عزم و صبر برای ترک قلیان برای حفظ سلامتی که از مهمترین عنایات خداوند متعال است.
- با منطق فرد را به ضرورت ترک قلیان برای حفظ سلامتی خود متقاعد کنید، زیرا کشیدن قلیان برای فرد ارزشمند و آرامش دهنده است.
- قلیان را به تدریج ترک کنید تا به ترک دائمی آن عادت کنید ترک ناگهانی آن فایده ای ندارد.
- انجام تمرینات مختلف ورزشی مانند دویدن، پیاده روی و تمرینات فشاری که برای پاکسازی ریه ها از سموم و مواد زائد، تحریک بدن و گردش خون آن و به دست آوردن بدنی سالم تر و پرانرژی تر عمل می کند.
سخن آخر
در این مقاله در مورد قلیان و ضررها و راهکارهای ترک آن صحبت کردیم. قلیان علاوه بر مضرات عمدهای که ذکر شد، تأثیرات جانبی متعددی نیز بر سلامت جسمی و روانی دارد. شناخت و آگاهی از این خطرات میتواند به تصمیمگیری بهتر در مورد مصرف قلیان کمک کند. امیدواریم این مطلب به شناخت و آگاهی بیشتر در مورد قلیان کمک کرده باشد.
