کدام سوره به سوره امام حسین(ع) معروف است؟
در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : (سوره فجر را در هر نماز واجب و مستحب بخوانید که سوره حسین بن على (علیه السلام ) است ، هر کس آن را بخواند با حسین بن على (علیه السلام ) در قیامت در درجه او از بهشت خواهد بود).
مـعـرفـى ایـن سـوره به عنوان سوره حسین بن على (علیه السلام ) ممکن است به خاطر این بـاشـد کـه مصداق روشن (نفس مطمئنه ) که در آخرین آیات این سوره مخاطب واقع شده حسین بن على (علیه السلام ) است ، همانگونه که در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) ذیل همین آیات آمده است و یا به خاطر اینکه لیالى عشر (شبهاى دهگانه ) یکى از تفسیرهایش شبهاى دهگانه آغاز محرم است که رابطه خاصى با حسین بن على (علیه السلام ) دارد و بـه هـر حال اینهمه پاداش و فضیلت از آن کسانى است که تلاوت آن را مقدمه اى براى اصلاح خویش و خودسازى قرار دهند.
ویژگیهای سوره فجر
سوره فَجْر هشتاد و نهمین سوره و از سورههای مکی قرآن است که در جزء سیام قرآن جای دارد. فجر به معنای سپیدهدم است که خداوند در آیه اول سوره به آن قسم میخورد و در تفسیرهای روایی مصداق آن امام مهدی(عج)، دوازدهمین امام شیعیان ذکر شده است.
سوره فجر به سرگذشت قوم عاد، قوم ثمود و فرعون و فساد و طغیان آنان اشاره میکند و میگوید انسانها در معرض آزمایش الهی قرار دارند؛ اما عدهای به دلیل فراموشی نعمتهای الهی در این آزمایش شکست میخورند.
سوره فجر به سوره امام حسین(ع) نیز شهرت دارد
و در احادیث منظور از «نفس مطمئنه» در آیات پایانیِ آن، امام حسین(ع) معرفی شده است.
در روایات نقل شده هر کس آن را در شبهای دهگانه تلاوت کند، خداوند او را میبخشد و اگر در بقیه روزها تلاوت کند، نوری در قیامت همراه او خواهد بود. سوره فجر از جمله سورههایی است که بر ضریح کنونی امام حسین(ع) (نصبشده در سال ۱۳۹۱ش) حک شده است.
منظور از شبهای دهگانه چیست؟
خداوند در آیه دوم سوره فجر به لَیَالٍ عَشْرٍ (شبهای دهگانه) سوگند یاد میکند، درباره تفسیر لیال عشر چندین احتمال مطرح است: ده شب اول ذیالحجه، ده شب آغازین ماه محرم، ده شب پایانی ماه رمضان و ده شب اول ماه رمضان را از جمله این احتمالات دانستهاند.
به گفته فخر رازی از مفسران اهل سنت، سوگند به شبهای دهگانه دلالت بر عظمت و فضیلت آنها دارد. وی سه دهه اول ذیالحجه، اول محرم و آخر ماه رمضان را به عنوان سه احتمال برای لیال عشر معرفی کرده است که عبادت خدا در آنها تاکید شده است. علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، ضمن اشاره به احتمالات مذکور، منظور از لیال عشر را ده شب اول ذیالحجه دانسته است.
بر پایه روایتی که جابر بن یزید جعفی از امام محمدباقر(ع) نقل کرده، لیال عشر به ده تن از امامان معصوم اشاره دارد. برخی از مفسران معتقدند که منظور از شبهای دهگانه، فقط شبها نیست و روزها را نیز شامل میشود.
متن سوره فجر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ: به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالْفَجْرِ ﴿۱﴾ سوگند به سپیده دم (۱)
وَلَیَالٍ عَشْرٍ ﴿۲﴾ و به شبهاى دهگانه (۲)
وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ ﴿۳﴾و به جفت و تاق (۳)
وَاللَّیْلِ إِذَا یَسْرِ ﴿۴﴾ و به شب وقتى سپرى شود (۴)
هَلْ فِی ذَلِکَ قَسَمٌ لِذِی حِجْرٍ ﴿۵﴾ آیا در این براى خردمند [نیاز به] سوگندى [دیگر] است (۵)
أَلَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعَادٍ ﴿۶﴾ مگر ندانسته اى که پروردگارت با عاد چه کرد (۶)
إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ ﴿۷﴾ با عمارات ستوندار ارم (۷)
الَّتِی لَمْ یُخْلَقْ مِثْلُهَا فِی الْبِلَادِ ﴿۸﴾ که مانندش در شهرها ساخته نشده بود (۸)
وَثَمُودَ الَّذِینَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ ﴿۹﴾ و با ثمود همانان که در دره تخته سنگها را مى بریدند (۹)
وَفِرْعَوْنَ ذِی الْأَوْتَادِ ﴿۱۰﴾ و با فرعون صاحب خرگاه ها [و بناهاى بلند] (۱۰)
الَّذِینَ طَغَوْا فِی الْبِلَادِ ﴿۱۱﴾ همانان که در شهرها سر به طغیان برداشتند (۱۱)
فَأَکْثَرُوا فِیهَا الْفَسَادَ ﴿۱۲﴾ و در آنها بسیار تبهکارى کردند (۱۲)
فَصَبَّ عَلَیْهِمْ رَبُّکَ سَوْطَ عَذَابٍ ﴿۱۳﴾ [تا آنکه] پروردگارت بر سر آنان تازیانه عذاب را فرونواخت (۱۳)
إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ ﴿۱۴﴾ زیرا پروردگار تو سخت در کمین است (۱۴)
فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَکْرَمَنِ ﴿۱۵﴾ اما انسان هنگامى که پروردگارش وى را مى آزماید و عزیزش مى دارد و نعمت فراوان به او مى دهد مى گوید پروردگارم مرا گرامى داشته است (۱۵)
وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهَانَنِ ﴿۱۶﴾ و اما چون وى را مى آزماید و روزى اش را بر او تنگ مى گرداند مى گوید پروردگارم مرا خوار کرده است (۱۶)
کَلَّا بَلْ لَا تُکْرِمُونَ الْیَتِیمَ ﴿۱۷﴾ ولى نه بلکه یتیم را نمى نوازید (۱۷)
وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ ﴿۱۸﴾ و بر خوراک[دادن] بینوا همدیگر را بر نمى انگیزید (۱۸)
وَتَأْکُلُونَ التُّرَاثَ أَکْلًا لَمًّا ﴿۱۹﴾ و میراث [ضعیفان] را چپاولگرانه مى خورید (۱۹)
وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا ﴿۲۰﴾ و مال را دوست دارید دوست داشتنى بسیار (۲۰)
کَلَّا إِذَا دُکَّتِ الْأَرْضُ دَکًّا دَکًّا ﴿۲۱﴾ نه چنان است آنگاه که زمین سخت در هم کوبیده شود (۲۱)
وَجَاءَ رَبُّکَ وَالْمَلَکُ صَفًّا صَفًّا ﴿۲۲﴾ و [فرمان] پروردگارت و فرشته[ها] صفدرصف آیند (۲۲)
وَجِیءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ یَتَذَکَّرُ الْإِنْسَانُ وَأَنَّى لَهُ الذِّکْرَى ﴿۲۳﴾ و جهنم را در آن روز [حاضر] آورند آن روز است که انسان پند گیرد و[لى] کجا او را جاى پندگرفتن باشد (۲۳)
یَقُولُ یَا لَیْتَنِی قَدَّمْتُ لِحَیَاتِی ﴿۲۴﴾گوید کاش براى زندگانى خود [چیزى] پیش فرستاده بودم (۲۴)
فَیَوْمَئِذٍ لَا یُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ ﴿۲۵﴾ پس در آن روز هیچ کس چون عذاب کردن او عذاب نکند (۲۵)
وَلَا یُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ ﴿۲۶﴾ و هیچ کس چون دربندکشیدن او دربند نکشد (۲۶)
یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُ ﴿۲۷﴾ اى نفس مطمئنه (۲۷)
ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَهً مَرْضِیَّهً ﴿۲۸﴾ خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت بازگرد (۲۸)
فَادْخُلِی فِی عِبَادِی ﴿۲۹﴾ و در میان بندگان من درآى (۲۹)
وَادْخُلِی جَنَّتِی ﴿۳۰﴾ و در بهشت من داخل شو (۳۰)
منبع: قرآن کریم، تفسیر نمونه جلد 26، تفسیر سوره مبارکه فجر