اهمیت کتاب و کتابخوانی
برخی از افراد می‌گویند حالا که اینقدر رسانه‌ها پیشرفت داشتهاند دیگر چه نیازی به کتاب هست؟! خصوصا که قیمت کتاب در سال‌های اخیر (با توجه به افزایش قیمت کاغذ) افزایش چشم‌گیری داشته است. اما اهمیت کتاب و کتابخوانی به دلایل زیر است:
1. افزایش دانش: کتاب‌ها به ما این امکان را می‌دهند که با موضوعات مختلف آشنا شویم. از علم و تاریخ گرفته تا ادبیات و فلسفه، هر کتاب دری را به روی دنیایی جدید می‌گشاید.
2. تقویت تفکر انتقادی: مطالعه کتاب‌های مختلف به ما می‌آموزد که چگونه نقد کنیم، سوال بپرسیم و از زوایای مختلف به مسائل نگاه کنیم.
3. کاهش استرس: مطالعه می‌تواند به عنوان یک راه فرار از مشکلات روزمره عمل کند و به افراد کمک کند تا در دنیای شلوغ و پرسرعت، آرامش پیدا کنند.
4. بهبود مهارت‌های زبانی: خواندن کتاب‌های متعدد به افراد کمک می‌کند تا دایره واژگان خود را گسترش دهند و مهارت‌های نوشتاری و گفتاری خود را تقویت کنند.
5. پرورش خلاقیت: بسیاری از نویسندگان و هنرمندان بزرگ تحت تأثیر کتاب‌هایی که خوانده‌اند، خلق آثار شگفت‌انگیز خود را آغاز کرده‌اند. تخیل و خلاقیت انسان در مواجهه با داستان‌ها و ایده‌های نو قوت می‌گیرد.
چالش‌ها و راهکارهای مطالعه‌ی کتاب
با وجود مزایای بی‌شمار کتابخوانی، چالش‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد:
کمبود زمان: در زندگی پرمشغله امروزی، افراد به سختی می‌توانند زمان مناسبی برای خواندن پیدا کنند. برای مقابله با این مسأله، می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب و قرار دادن زمان‌های خاص برای مطالعه، عادت به کتابخوانی را در زندگی روزمره گنجاند.
جذابیت رسانه‌های دیجیتال: تلویزیون، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی توجه افراد را به خود جلب کرده‌اند و کمتر کسی به مطالعه کتاب‌های چاپی متمایل است. برای غلبه بر این چالش، می‌توان کتاب‌های الکترونیکی و اپلیکیشن‌های کتابخوانی را به‌عنوان جایگزینی برای کتاب‌های چاپی معرفی کرد.
قیمت بالای کتاب: برخی از افراد قیمت بالای کتاب را بهانه‌ای برای مطالعه نکردن قرارداده‌اند. اما در پاسخ به این افراد باید گفت که شما می‌توانید از کتاب‌های دیجیتال استفاده نمایید. معمولا این کتاب‌ها قیمت‌های بسیار مناسبی دارند. یا آن‌که از کتاب‌های دست دوم استفاده کرد. یا اینکه از آشنایان یا گروه‌های مجازی افرادی را پیدا کرد و کتاب‌ها را با آنها تبادل کرد یا غرض گرفت. کتابخانه‌ها و مراکز تبادل کتاب نیز که معمولا در همه‌ی شهرها و حتی روستا وجود دارند و می‌توان با هزینه‌ای بسیار اندک از خدمات آنها بهره برد.
کتاب‌های ناسالم: بی تردید، به همان اندازه که می توانیم از کتاب بهره بگیریم، ممکن است در معرض آفت‌ها و خطرهای نوشته‌های سست، بیمار و مسموم و انحرافی هم قرار گیریم. انتشار کتاب‌های ناسالم به مدارس و منازل، در واقع باعث ایجاد مسمومیت فکری و اخلاقی در جامعه خواهد شد. بنابراین، نظارت بر چاپ کتاب و بررسی محتوای آن، امری بسیار ضروری است. آنان که به سلامت اندیشه، باورها و گرایش‌های افراد جامعه دل‌بستگی دارند، نمی‌پذیرند که در عرضه‌ی آثار منتشر‌شده، حدّ و مرز و نظارت و محدودیتی وجود نداشته باشد.
سنگین بودن متن برخی از کتاب‌ها: برخی از کتاب‌ها متن سنگینی دارند یا به صورت روان و قابل فهم نوشته نشده‌اند. این موضوع خصوصا در کتاب‌های ترجمه‌ای بیشتر مشاهده می‌شود. البته این مشکل با استفاده از راهنمایی افراد خبره در زمینه‌ی کتاب و کتابخوانی قابل حل است. اگر ما از کتاب‌های خوبی که این افراد معرفی می‌کنند استفاده نماییم کمتر به مشکل بر خواهیم خورد.
علت عمده کتاب گریزی در جامعه چیست؟!
یکی از مشکلات و کاستی‌های جامعه‌ی ما گریز از کتاب و پایین بودن سطح فرهنگ مطالعه است. این نقیصه، ریشه ها و علت های مختلفی می تواند داشته باشد که شاید در رأس آنها «عدم احساس ضرورت» است. تا وقتی انسان در وضعیت «نیاز» قرار نگیرد، در پی رفع آن نخواهد افتاد.
اگر در پاسخ شبهه های اعتقادی و پرسش های سیاسی دربمانیم، یا در مجلس و محفلی که از موضوع خاصی صحبت به میان می آید، احساس کنیم در آن زمینه بی اطلاعیم و شرمسار شویم و احساس کنیم از چرخه زمان و گردونه پرشتاب مسایل علمی و فکری جامعه عقب مانده ایم، نسبت به خلأ و نیاز آگاه می شویم و این می تواند شوق به مطالعه و کتابخوانی را در ما تقویت کند.
خانواده، نقطه آغازین ایجاد عشق به کتابخوانی
برای ایجاد علاقه به کتاب و کتابخوانی، عوامل متعددی نقش دارند که نخستین آنها «خانواده» است. در واقع نقطه آغازین ایجاد عشق و علاقه به کتاب و کتابخوانی از خانواده آغاز می گردد؛ زیرا طبق دیدگاه روان شناسان، شخصیت و هویت کودک در قدم اول در خانواده شکل می گیرد. به طور طبیعی والدین علاقه مند به کتاب فرزندانی دوستدار مطالعه خواهند داشت و عکس آن نیز صادق است.
تجربه نشان داده است که فرزندانی که در خانواده های اهل دانش بزرگ می شوند، میزان مطالعه و گرایش به کتابخوانی در آنان نسبت به خانواده هایی که تمایلی به کتاب و مطالعه ندارند بسیار بیشتر است. اکثر علما و دانشمندان در خانواده هایی رشد نموده اند که والدین آنان اهل مطالعه و پژوهش بوده اند. زمانی که فرزندی می بیند که کتابخانه ای در خانه هست و پدر و مادر و همگی اعضای خانواده، ساعاتی را به مطالعه اختصاص می دهند، دیگر، حتی نیاز به گفتن این که «باید مطالعه کنی» وجود ندارد.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به بررسی اهمیت کتاب و کتابخوانی پرداختیم. کتاب و کتابخوانی نه تنها ابزاری برای کسب اطلاعات و دانش است بلکه به ما کمک می‌کند تا خودمان را بهتر بشناسیم و با جهانی گسترده‌تر آشنا شویم. با توجه به اهمیت این موضوع، باید تلاش کنیم تا فرهنگ کتابخوانی را در جامعه ترویج بدهیم و نسل‌های آینده را به سمت مطالعه و کشف دنیای دوست‌داشتنی کتاب‌ها هدایت کنیم.
